Abakuru b’ibihugu bigize Umuryango wa Afurika y’Amajyepfo (SADC) batangaje umwanzuro wo gukura ingabo zabo mu Ntara ya Kivu y’Amajyaruguru muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC).
Ibi byemejwe mu nama idasanzwe yabaye kuri uyu wa 13 Werurwe 2025, hifashishijwe ikoranabuhanga ry’iyakure.
Iyo nama yari iyobowe na Perezida wa Zimbabwe, Emmerson Mnangagwa, akaba n’Umuyobozi Mukuru wa SADC.
Yitabiriwe kandi n’Umwami Mswati III wa Eswatini, Perezida Andry Rajoelina wa Madagascar, Joao Lourenco wa Angola, Samia Suluhu Hassan wa Tanzania, Lazarus Chakwera wa Malawi na Hakainde Hichilema wa Zambia. Uyu mwanzuro wanzuye ko ingabo za SADC zizava muri RDC mu byiciro.
Ingabo za SADC, zizwi nka SAMIDRC (SADC Mission in DRC), zinjiye mu Burasirazuba bwa RDC mu Ukuboza 2023.
Zari zoherejwe gufasha Leta ya RDC guhangana n’umutwe witwaje intwaro wa M23, umaze imyaka wigarurira ibice by’iyo ntara.
Icyakora, kuva zitangiye imirwano, izi ngabo zahuye n’ibibazo bikomeye. Mu kwezi kwa Mutarama 2025, zahanganye n’igisirikare cya M23 mu duce twa Sake na Goma, ariko ziza gutsindwa.
Nyuma y’iyo mirwano yabaye hagati ya tariki ya 23 na 27 Mutarama, ingabo za SADC zahungiye mu bigo by’Ingabo z’Umuryango w’Abibumbye (MONUSCO), aho zashizwe mu kato n’abarwanyi ba M23 bazizengurutse.
Ibi byateye impagarara mu bihugu byo muri SADC, cyane cyane muri Malawi na Afurika y’Epfo, aho abategetsi batangiye gushidikanya ku nyungu zo gukomeza kohereza ingabo zabo muri RDC.
Perezida wa Malawi, Lazarus Chakwera, yatangaje ko abasirikare be bagomba gutaha nyuma yo gupfusha abasirikare 18. Perezida Cyril Ramaphosa wa Afurika y’Epfo na we yari yugarijwe n’igitutu cy’abanyapolitiki b’iki gihugu batari bashyigikiye ko bohereza ingabo muri RDC.
Hari impamvu nyinshi zateye uyu mwanzuro wa SADC, zirimo:
Gutsindwa kw’Ingabo za SADC ku rugamba: Nubwo zari zifite ibikoresho bihambaye, ingabo za SADC zatsinzwe n’abarwanyi ba M23, bigaragaza ko batazashobora guhindura ibintu mu Burasirazuba bwa RDC.
Kutumvikana n’abaturage ndetse n’amahanga: Hari amajwi menshi yamagana iyi misiyo, ndetse M23 yagiye isaba ko ingabo z’ibihugu by’amahanga ziva muri RDC. Ibi byatumye SADC iza kuganira n’Umuryango wa Afurika y’Iburasirazuba (EAC), maze bemeranya ko iyi misiyo itazashobora kugarura amahoro nk’uko byari byitezwe.
Impamvu z’ubukungu: Kohereza ingabo hanze y’igihugu bisaba ubushobozi bukomeye bw’amafaranga, kandi ibihugu bimwe byo muri SADC byatangiye kugaragaza ko iyi misiyo ibahenda cyane. Ibi byatumye bamwe batangira gusaba ko ingabo zabo ziva muri RDC.
Kubura ubushake bwa politiki mu bihugu bya SADC: Mu gihe u Rwanda rwagiye rushinjwa gushyigikira M23, ibi byashoboraga guteza urunturuntu mu mibanire ya SADC n’u Rwanda. Hari ibihugu bitifuzaga kwinjira muri ayo makimbirane adafite iherezo.
Gukura ingabo za SADC bifite ingaruka nyinshi ku miterere y’intambara mu Burasirazuba bwa RDC:
Ubwiganze bwa M23: Niba nta yindi misiyo izasimbura SAMIDRC, M23 ishobora gukomeza kwigarurira ibice byinshi bya Kivu y’Amajyaruguru, ibintu bishobora gutuma iganira na Leta ya RDC ku buryo bworoshye.
Gusubira inyuma kw’ubufatanye bw’igisirikare cya RDC: Ingabo za FARDC zari zishingikirije ku nkunga ya SADC, bivuze ko zizagorwa no guhanganira ibice byarwanirwaga.
Ibibazo by’imibanire ya SADC n’indi miryango y’Afurika: Kunanirwa kugarura amahoro muri RDC bishobora gusiga isura mbi SADC, bigatuma ibindi bihugu bidashaka kugirana ubufatanye na yo mu by’umutekano.
Nk’uko byemejwe n’inama ya SADC, ingabo zizavayo mu byiciro. Umugaba mukuru wa M23, Gen Maj Sultani Makenga, yatangaje ku wa 12 Werurwe ko ingabo za SADC zishobora gutaha igihe zibishakiye, bigaragaza ko impande zombi zaba zarumvikanye kuri iki cyemezo.
Mu gihe SADC izasohoka muri RDC, hazasigara hari ikibazo cy’igisirikare cya Leta (FARDC) cyagabanutse mu bushobozi bwo guhangana n’abarwanyi ba M23.
Igikomeje kwibazwaho ni uburyo Leta ya Tshisekedi izashaka ibiganiro bya dipolomasi cyangwa niba ikomeza urugamba.
Tubibutse ko mushobora gukurikirana iki gitangazamakuru ku zindi mbuga nkoranyambaga zacyo zemewe, mukazajya mugezwaho amakuru agezweho ako kanya.
Kanda hano udukurikirane (Follow) kuri Facebook Page yacu. Cyangwa ukande hano udukurikirane kuri X
